Ενδοσχολικός ρατσισμός
Φτάνει να μισήσει ένας άνθρωπος έναν άλλον άνθρωπο, για ν' απλωθεί,σιγά-σιγά,το μίσος σ' ολάκερη την ανθρωπότητα.
Ζαν Πωλ Σάρτρ
Τον τελευταίο καιρό γινόμαστε μάρτυρες μιας πληθώρας εκδηλώσεων ρατσιστικού χαρακτήρα, με θύματα όχι μόνο μετανάστες αλλά και άλλες ομάδες του πληθυσμού, που είθισται να τις αποκαλούμε «κατηγορίες υψηλού κοινωνικού κινδύνου».Ο ρατσισμός βέβαια που ανέκαθεν υπήρχε δεν ερμηνεύεται μόνο με την εξέταση κάποιων κινήτρων, οικονομικών ή πολιτικών, αλλά σε συνάρτηση με τον ανθρώπινο ψυχισμό και τη νοσηρή τάση κατασκευής «αποδιοπομπαίων τράγων»,με τον αποκλεισμό, την περιθωριοποίηση ή ακόμη και την εξόντωσή τους. Ιδιαίτερα λυπηρό όμως είναι, το γεγονός ότι αυτό το ρατσιστικό «κύμα» παρασύρει και τους μαθητές μας με αποτέλεσμα να προβαίνουν οι τελευταίοι σε ανάρμοστες πράξεις, ακόμη και σε εγκλήματα.
Μια από τις κοινωνικές λειτουργίες πρωτευούσης σημασίας του σχολείου είναι αναμφισβήτητα η κοινωνικοποίηση, που μπορεί να οριστεί ως διαδικασία ένταξης του παιδιού στο κοινωνικό σύνολο, παροχή δυνατοτήτων για τη δραστηριοποίησή του μέσα σ' αυτό, και την «εσωτερίκευση» του συστήματος ρόλων και αξιών της κοινωνικής ομάδας. Όμως δυστυχώς πολύ συχνά το σχολείο ως ίδρυμα προβαίνει με διάφορους τρόπους σε κοινωνικές επιλογές, υπηρετώντας έτσι σε μεγάλο βαθμό ορισμένες κοινωνικές τάξεις και αναπαράγοντας το ισχύον κοινωνικό σύστημα και την ιδεολογία του. Εξαιτίας αυτού λοιπόν του γεγονότος, το σχολείο φαντάζει μια μικρογραφία της κοινωνίας μας, όπως συνηθίζουμε να το αποκαλούμε.
Τα αίτια που συντηρούν τον ρατσισμό στο σχολικό περιβάλλον είναι λίγο πολύ κοινά με αυτά που τον συντηρούν και στο εξωσχολικό. Συμπλέγματα ανωτερότητας και προσωπικής υπεροχής, συμπλέγματα κατωτερότητας, διάφορες φοβίες που καταλήγουν σε ψυχώσεις, το ένστικτο της εδαφικότητας που όταν απειλείται εκλύεται πάντα επιθετικότητα, άγνοια, προλήψεις, η εξισωτική σχολική νοοτροπία που αγνοεί τις τυπικές διαφορές μεταξύ των μαθητών, κ.ά.
Ζαν Πωλ Σάρτρ
Τον τελευταίο καιρό γινόμαστε μάρτυρες μιας πληθώρας εκδηλώσεων ρατσιστικού χαρακτήρα, με θύματα όχι μόνο μετανάστες αλλά και άλλες ομάδες του πληθυσμού, που είθισται να τις αποκαλούμε «κατηγορίες υψηλού κοινωνικού κινδύνου».Ο ρατσισμός βέβαια που ανέκαθεν υπήρχε δεν ερμηνεύεται μόνο με την εξέταση κάποιων κινήτρων, οικονομικών ή πολιτικών, αλλά σε συνάρτηση με τον ανθρώπινο ψυχισμό και τη νοσηρή τάση κατασκευής «αποδιοπομπαίων τράγων»,με τον αποκλεισμό, την περιθωριοποίηση ή ακόμη και την εξόντωσή τους. Ιδιαίτερα λυπηρό όμως είναι, το γεγονός ότι αυτό το ρατσιστικό «κύμα» παρασύρει και τους μαθητές μας με αποτέλεσμα να προβαίνουν οι τελευταίοι σε ανάρμοστες πράξεις, ακόμη και σε εγκλήματα.
Μια από τις κοινωνικές λειτουργίες πρωτευούσης σημασίας του σχολείου είναι αναμφισβήτητα η κοινωνικοποίηση, που μπορεί να οριστεί ως διαδικασία ένταξης του παιδιού στο κοινωνικό σύνολο, παροχή δυνατοτήτων για τη δραστηριοποίησή του μέσα σ' αυτό, και την «εσωτερίκευση» του συστήματος ρόλων και αξιών της κοινωνικής ομάδας. Όμως δυστυχώς πολύ συχνά το σχολείο ως ίδρυμα προβαίνει με διάφορους τρόπους σε κοινωνικές επιλογές, υπηρετώντας έτσι σε μεγάλο βαθμό ορισμένες κοινωνικές τάξεις και αναπαράγοντας το ισχύον κοινωνικό σύστημα και την ιδεολογία του. Εξαιτίας αυτού λοιπόν του γεγονότος, το σχολείο φαντάζει μια μικρογραφία της κοινωνίας μας, όπως συνηθίζουμε να το αποκαλούμε.
Τα αίτια που συντηρούν τον ρατσισμό στο σχολικό περιβάλλον είναι λίγο πολύ κοινά με αυτά που τον συντηρούν και στο εξωσχολικό. Συμπλέγματα ανωτερότητας και προσωπικής υπεροχής, συμπλέγματα κατωτερότητας, διάφορες φοβίες που καταλήγουν σε ψυχώσεις, το ένστικτο της εδαφικότητας που όταν απειλείται εκλύεται πάντα επιθετικότητα, άγνοια, προλήψεις, η εξισωτική σχολική νοοτροπία που αγνοεί τις τυπικές διαφορές μεταξύ των μαθητών, κ.ά.
 |
| Όταν σφίγγουν το χέρι ο ήλιος είναι βέβαιος για τον κόσμο |
Η τελευταία δεκαετία ωστόσο χαρακτηρίζεται ως δεκαετία των μαζικών μετακινήσεων και μεταναστεύσεων, γιατί, καθώς οι παλαιές χώρες υποδοχής, Η.Π.Α., Καναδάς, Αυστραλία, έχουν κλείσει τα δικά τους σύνορα, η Ενωμένη Ευρώπη μοιραία μετατρέπεται σε πόλο έλξης και «χωνευτήρι» ενός ετερόκλητου μωσαϊκού εθνοτήτων. Για τον λόγο αυτό,πολύ συχνά ακούμε να τονίζεται η αναγκαιότητα καλλιέργειας διαπολιτισμικότητας στο σχολείο.Ας μην μείνουμε όμως για ακόμη μια φορά στην τυπολογία της έννοιας, αλλά ας προχωρήσουμε μεθοδικά προς την εφαρμογή της αφού κατανοήσουμε και αποδεχτούμε πρώτα - πρώτα την αναγκαιότητά της στο σχολικό περιβάλλον.
Έτσι, το σχολείο θα πρέπει να εξασφαλίσει όλες εκείνες τις προϋποθέσεις για ν' ανταποκριθεί στις νέες αυτές προκλήσεις. Ζητήματα όπως η ευρωπαϊκή διάσταση της εκπαίδευσης, το σχολικό πρόγραμμα, οι παιδαγωγικές μέθοδοι, ο ρόλος του εκπαιδευτικού εντός και εκτός της τάξης,και η συνεχής επιμόρφωσή του κυρίως σε θέματα διδακτικών προσεγγίσεων και συμπεριφορών, πρέπει να τεθούν «επί τάπητος» προκειμένου να επιτευχθεί η αναπροσαρμογή τους, ώστε η νέα σχολική πραγματικότητα να βασίζεται στις «ισότιμες σχέσεις» μεταξύ των μαθητών.
Όλοι συμφωνούμε ότι το σχολείο δεν θα πρέπει να περιθάλπει νοσηρές εκτιμήσεις και συμπεριφορές. Όλοι μας είμαστε συνυπεύθυνοι για την τροπή που έχουν πάρει τα πράγματα μέσα σ' αυτό. Καλό θα ήταν, ο καθένας από μας να αντιμετωπίσει τις προσωπικές του ευθύνες ώστε το σχολείο του μέλλοντος να είναι πιο δημοκρατικό, περισσότερο συνεργατικό, αλλά και να προάγει τον κοινωνικό μετασχηματισμό. Τα παιδιά μας χρειάζονται ένα σχολείο αντιαυταρχικό, ενεργητικό, κριτικό και δημιουργικό. Η κοινωνία μας όμως απαιτεί ένα σχολείο ανοιχτό στη ζωή ,για όλη τη ζωή. Με απλά λόγια...ένα σχολείο για όλους...
Ο ρατσισμός προδίδει πάντα τη διαστροφή του ανθρώπου, "ζώου ομιλούντος". Θεσμοθετεί, δηλώνει, γράφει, εγγράφει, προγράφει. Σύστημα στιγμάτων ιχνογραφεί τους τόπους, για να ορίσει περιορισμό κατ' οίκον ή για να κλείσει τα σύνορα. Δεν διακρίνει, εισάγει διακρίσεις.
.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου